Lạc Tiên bên cạnh việc sử dụng để làm rau ăn hằng ngày. Giống như tên gọi của nó, vừa nghe thấy thôi là đã thấy nhẹ nhàng, thanh thản. Lạc Tiên có tác dụng an thần, thanh tâm, dưỡng can, thanh nhiệt, điều trị mất ngủ rất hiệu quả. Vậy chúng ta hãy cùng nhau tìm hiểu để khai thác triệt để những giá trị cũng như cách sử dụng để đạt hiệu quả tối ưu nhé!
Cây lạc tiên là cây gì?
Lạc tiên là một loại cây dây leo thường mọc hoang ở vùng đồi núi hoang dã. Đây cũng là một trong những loại dược liệu tự nhiên thường được dùng để trị mất ngủ hiệu quả. Cây còn có tên gọi khác là dây chùm bao, cây nhãn lồng, dây bầu đường, tây phiên liên. Nhãn lồng có tên khoa học là Passiflora foetida L., thuộc họ Passifloraceae.
Thông tin về cây lạc tiên
Cây lạc tiên là một vị thuốc nam rất được ưa chuộng từ xưa đến nay. Dược liệu có khả năng thanh nhiệt và trị mất ngủ một cách nhanh chóng. Sau đây là một số thông tin về cây thuốc mà bạn nên biết.
Đặc điểm của cây lạc tiên
Cây thuộc dạng cây dây leo, xung quanh thân có nhiều tua cuốn và trong dây rỗng. Nhìn thoáng qua trông rất giống dây mướp, toàn thân có lông tơ mềm, nhỏ. Cây lạc tiên hay còn gọi là rau lạc tiên, được dân gian ứng dụng rộng rãi trong chế biến các món ăn. Lạc tiên khô có màu vàng nâu, được dùng làm thuốc chữa bệnh.
Lá lạc tiên
Lá lạc tiên có chiểu dài trung bình khoảng 6 cm, rộng khoảng 8cm. Lá mọc so le, cũng có lông giống thân, hình trái tim, chia thành 3 thùy nhọn ở đầu. Cuống lá dài, dưới nách lá là các tua cuốn cuộn tròn. Mặt trên lá có màu xanh đậm hơn mặt dưới.
Hoa lạc tiên
Hoa lạc tiên thường có màu trắng tinh khôi. Tràng hoa có dạng hình sợi, mỗi tràng có trung bình 30-50 sợi và có màu tím sẫm ở chân sợi. Đầu sợi có màu tím nhạt. Hoa có nhiều cánh, cánh nhỏ, nhụy vàng pha chút tím.
Quả lạc tiên
Quả lạc tiên có dạng hình trứng, mọc riêng lẻ, dài tầm 1-3 cm và có các tua lá bao bọc ở ngoài. Quả của nó khi chín có thể ăn được, quả mọng và có màu vàng. Bên trong quả có nhiều hạt nhỏ và chất dịch, bên ngoài vỏ mỏng. Quả xanh có vị chua còn quả chín có vị ngọt thanh.
Bộ phận được dùng làm dược liệu
Đây là một loại thảo dược lành tính. Vì vậy hầu hết các bộ phận của cây đều có thể được thu hái về làm thuốc hoặc chế biến món ăn. Điển hình như dây (thân), lá, hoa, quả. Tuy nhiên, trừ phần rễ hay củ lạc tiên ra là không thể sử dụng được.
Thu hái, sơ chế
Có thể thu hái dược liệu vào bất kỳ thời điểm nào trong năm. Tuy nhiên, người ta thường thu hoạch nó vào mùa xuân là tốt nhất. Dược liệu sau khi được đem về, mang rửa sạch, cắt ngắn thành từng khúc rồi đem phơi hoặc sấy khô.
Bảo quản
Dược liệu sau khi phơi khô cho vào túi nilong bảo quản nơi khô ráo, thoáng mát. Hoặc nơi có độ ẩm trung bình dưới 12%.
Cách chế biến cây lạc tiên thành thuốc
Sau khi hái về, rửa sạch, thái ngắn
Sau đó sấy hoặc phơi khô, cho vào túi nilon để bảo quản và sử dụng dần
Khu vực phân bố của lạc tiên
Lạc tiên là một loại thảo dược có nguồn gốc từ Mexico, Nam Mỹ, Trung Mỹ và vùng đất Caribe rộng lớn. Ở nước ta, lạc tiên thường mọc rải rác ở ven đường, trong rừng hoặc trên các vùng núi cao từ 100 – 100m. Có thể tìm thấy cây phân bố trên khắp ba miền.
Thành phần hóa học của lạc tiên
- Trong cây có các thành phần hóa học chính là hoạt chất Passiflorin, Saporanetin, Vitexin, Sapomarin, Harmin, Harmol, Harmalol, Hermalin, Chất xơ.
- Ngoài ra, trong quả lạc tiên chín còn chứa nhiều dưỡng chất như vitamin A, C, muối khoáng, protein, glucozo, đường đơn,…
- Đây đều là những chất hoàn toàn có lợi đối với việc phòng ngừa và hỗ trợ điều trị bệnh, nhất là bệnh mất ngủ lâu năm.
Công dụng của lạc tiên
- Lạc tiên giúp an thần, thanh tâm, dưỡng can, thanh nhiệt, giải độc, lợi tiểu, chỉ thống.
- Lạc tiên điều trị mất ngủ rất hiệu quả, hay nằm mơ
- Lạc tiên giải nhiệt độc, làm mát gan
- Lạc tiên điều trị viêm da, mụn mủ, ghẻ ngứa.
- Lạc tiên điều trị suy nhược thần kinh, tim hồi hộp
- Tác dụng đối với sự đau nhức ở người già, phụ nữ đau do chứng hành kinh sớm
- Điều trị đau bụng do nhiệt táo, ho do phế nhiệt
- Điều trị phù thũng, bạch trọc
- Lạc tiên có tác dụng giảm stress, mệt mỏi
- Cách sử dụng lạc tiên
- Lấy khoảng 20 – 40gram Lạc Tiên khô
- Hãm với 500ml nước, sau đó sử dụng, có thể làm thức uống hằng ngày
- Nên uống trước khi đi ngủ 15 phút để đạt hiệu quả cao nhất. Lạc Tiên có vị ngọt, tính mát, rất dễ sử dụng.
Cây lạc tiên có tác dụng gì?
- Lạc tiên là một vị thuốc nam quý, từ xưa đã được dân gian tin dùng. Không chỉ có thể dùng chế biến thành các món ăn, làm nước giải khát. Mà nó còn là dược liệu quan trọng trong nhiều bài thuốc chữa bệnh hiệu quả.
- Sau đây là một số tác dụng và bài thuốc điển hình của dược liệu mà bạn nên biết.
1. Cây lạc tiên có tác dụng trị mất ngủ
- Điều trị chứng mất ngủ lâu năm là một trong những tác dụng hàng đầu của vị thuốc. Nhắc đến lạc tiên, người ta sẽ nghĩ ngay tới khả năng trị mất ngủ thần kỳ của nó. Để trị bệnh hiệu quả nhất, bạn nên dùng dược liệu đã được phơi khô sẵn tại các nhà thuốc nam. Dược liệu khô vừa bảo quản được lâu mà công hiệu cũng không thua kém gì hàng tươi.
- Sau khi mua về, bạn chỉ cần bốc tầm khoảng một nắm tay dược liệu (30-50g). Sau đó rửa sơ qua rồi cho vào nồi sắc cùng 500ml nước rồi uống là được. Nên dùng đều đặn mỗi ngày để đạt hiệu quả cao nhất.
2. Cây lạc tiên có tác dụng điều trị căng thẳng, mệt mỏi
- Nếu bạn đang gặp vấn đề về công việc, gia đình dẫn đến căng thẳng, mệt mỏi và stress. Thì lạc tiên chính là một sự lựa chọn hoàn hảo để giải quyết tình trạng này.
- Khi dùng, bạn có thể kết hợp 300g dược liệu cùng 200g râu bắp, 100g rau má và 50g lá sen. Tất cả đem sao vàng hạ thổ. Sau đó cho vào ấm sắc thuốc cùng 800ml nước và 20g muối hạt. Sắc dưới lửa nhỏ cho đến khi nước cạn còn khoảng 200ml nước, tắt bếp.
- Kiên trì uống đều đặn ngày 2 lần vào buổi sáng và buổi trưa. Dùng trong vòng 7 ngày.
3. Cây lạc tiên có tác dụng trị ho
- Lạc tiên là một trong những vị thuốc không thể thiếu trong các bài thuốc về trị ho hiệu quả. Cách dùng vô cùng đơn giản. Bạn chỉ cần chuẩn bị tầm 20-30g dược liệu, đem rửa sạch rồi sắc với nước uống hàng ngày. Kiên trì uống cho đến khi nào hết ho thì ngừng.
4. Cây lạc tiên có tác dụng điều trị suy nhược thần kinh
- Nếu bạn đang bị suy nhược thần kinh thì nên tham khảo bài thuốc lạc tiên ngay. Không chỉ giúp trị mất ngủ, giảm căng thẳng, dược liệu còn có khả năng an thần, trị suy nhược hiệu quả. Đây là bài thuốc rất được dân gian tin dùng từ xưa đến nay.
- Bạn có thể dùng độc vị dược liệu sắc uống như nước trà hàng ngày. Hoặc kết hợp cùng một số vị thuốc khác như tim sen, lá dâu tằm, lá vông. Tất cả đem nấu tạo hỗn hợp cao lỏng rồi dùng uống trước khi đi ngủ tầm 2-3 tiếng.
Tác dụng của lạc tiên
- Cây lạc tiên có tác dụng điều trị các bệnh ngoài da
Lạc tiên có tác dụng điều trị một số bệnh ngoài da rất hay như mụn mủ, viêm da, ngứa ngáy. Bạn có thể dùng dược liệu khô hoặc tươi để nấu nước tắm mỗi ngày. Hoặc dùng lá tươi giã nhuyễn rồi đắp trực tiếp lên vùng da bị mụn, ngứa, viêm đều được
- Cây lạc tiên có tác dụng trị hành kinh sớm và hạ huyết áp
Nhiều người gặp tình trạng đau nhức, hành kinh sớm hay hạ huyết áp nhưng lại không biết làm thế nào để trị dứt điểm. Tuy nhiên, đã có bài thuốc về lạc tiên (300g) kết hợp cùng hoa thiên lý (200g) và lá khổ qua (100g) chuyên về điều trị các chứng bệnh này vô cùng hiệu quả.
Các vị thuốc trên tốt nhất nên chọn loại khô, vừa dễ dùng lại bảo quản được lâu. Đem các dược liệu đi tán nhuyễn cùng 30g đậu đen xanh lòng tạo hỗn hợp bột. Mỗi lần dùng, lấy 3 muỗng nhỏ pha cùng 100ml nước rồi uống.
Cách sử dụng cây lạc tiên chữa mất ngủ
Có rất nhiều cách sử dụng cây lạc tiên để chữa mất ngủ. Sau đây là một số cách dùng rất được dân gian tin dùng truyền lại cho bao đời nay mà bạn có thể tham khảo
Dùng cây lạc tiên để chế biến thức ăn
- Không chỉ là dược liệu quan trọng trong nhiều bài thuốc quý. Lạc tiên còn là nguyên liệu nấu ăn vô cùng quen thuộc đối với các nhà nội trợ. Bạn có thể dùng ngọn của cây để luộc chấm mắm, xào tỏi hoặc nấu canh. Tạo nên các món ăn dân giã, đơn giản vừa ngon miệng lại còn bổ dưỡng, tốt cho sức khỏe.
Quả lạc tiên ngâm rượu
- Lạc tiên sau khi ra bông nó sẽ dần kết quả, từ màu xanh chuyển qua màu đỏ hoặc vàng trông rất đẹp mắt. Quả của nó cũng được thu hoạch về rồi đem phơi khô giống phần thân.
- Ngoài việc dùng dây để sắc nước uống thì phần quả của nó cũng có khả năng trị bệnh không kém khi đem ngâm với rượu. Khi ngâm, nên ngâm theo tỉ lệ 1kg dược liệu: 5 lít rượu.
Những lưu ý khi sử dụng cây lạc tiên
- Cần rửa sạch dược liệu trước khi dùng
- Không ăn quả dược liệu khi chưa qua chế biến
- Dùng các bài thuốc từ lạc tiên ở mức độ vừa phải, đúng liều lượng, đúng cách.
- Không dùng dược liệu đã bị ẩm mốc hay có mùi lạ
Đối tượng sử dụng lạc tiên
- Người mất ngủ, ngủ không sâu giấc
- Người suy nhiệt thần kinh
- Người bị viêm da, mụn mủ, ghẻ ngứa
- Người già phụ nữ gần đến thời kỳ hành kinh đau nhức, khó chịu
- Người căng thẳng, mệt mỏi
- Người bị đau bụng
- Dùng cho người bị bệnh tim, tâm phiền muộn
- Cơ thể người háo khát, đau mắt đỏ
- Người bình thường nên sử dụng để thanh nhiệt cơ thể, mát gan, loại bỏ những chất độc hại ra khỏi cơ thể người.
Tác dụng phụ của cây lạc tiên
- Lạc tiên là một vị thuốc nam lành tính, chưa có nghiên cứu nào cho thấy dược liệu có tác dụng phụ. Tuy nhiên tuyệt đối không nên dùng quả dược liệu tươi. Dây tươi cũng nên hạn chế sử dụng, dùng dược liệu dạng khô là tốt nhất.
Đối tượng không nên sử dụng lạc tiên
- Phụ nữ đang mang thai và cho con bú nên hạn chế dùng dược liệu.
- Người đang chuẩn bị làm phẫu thuật cũng không nên dùng.
Cây lạc tiên mua ở đâu đảm bảo chất lượng?
- Hiện nay, trên thị trường có rất nhiều địa điểm kinh doanh lạc tiên nhưng không phải chỗ nào cũng đảm bảo chất lượng. Vì vậy, khi tìm mua dược liệu, bạn nên tìm hiểu kỹ càng.
- Nên chọn các trang web của các nhà thuốc nam đã có kinh nghiệm và uy tín nhiều năm trong nghành.
ThS Ds Nguyễn Du sưu tầm
